Lekarze a firmy farmaceutyczne – potrzeba transparentnej współpracy

29.09.2016 - PTE - Endokrynologia polska

Współpraca innowacyjnych firm farmaceutycznych ze środowiskiem medycznym jest naturalnym i niezbędnym elementem systemu ochrony zdrowia. Polega ona na wzajemnym przekazywaniu wiedzy i jest niewątpliwie korzystna dla obu stron – bez zaangażowania lekarzy nie byłoby możliwe prowadzenie badań nad nowymi lekami oraz terapiami, a także monitorowanie ich skuteczności. Mimo pozytywnego wpływu na rozwój medycyny, czasem współpraca ta spotyka się z negatywnymi ocenami. Nie zawsze opinia publiczna w pełni rozumie potrzebę i charakter oraz znaczenie tej współpracy. Nie jest to zjawisko charakterystyczne tylko dla Polski – na całym świecie widzimy, że społeczeństwa oczekują zwiększenia transparentności. Aby to umożliwić powstał Kodeks Przejrzystości.

Kodeks Przejrzystości to dokument, który został przygotowany przez Europejską Federację Przemysłu i Stowarzyszeń Farmaceutycznych (EFPIA). Za jego adaptację i wdrożenie w Polsce odpowiada Związek Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA. Wszystkie firmy zrzeszone w INFARMIE podpisały dokument jako samoregulację, która określa zasady udostępniania informacji na temat świadczeń, jakie dla firm wykonują przedstawiciele zawodów medycznych oraz organizacje ochrony zdrowia. Sygnatariusze Kodeksu będą od 2015 r. rejestrować świadczenia przekazane w wielu kategoriach, między innymi takich jak: opinie eksperckie, wykłady czy koszty udziału w konferencjach naukowych. Firmy chciałyby, aby świadczenia były przypisane do konkretnego lekarza, tak aby było jasne, jaką kwotą firma wsparła jego udział np. w konferencji naukowej. Oczywiście, aby to nastąpiło, niezbędna będzie dobrowolna zgoda lekarza na upublicznienie danych osobowych. Pierwsza publikacja raportów, zawierających dane za 2015 r., nastąpi do końca czerwca 2016 r. na stronach internetowych firm należących do INFARMY.

W Polsce Kodeks Przejrzystości przyjęło 30 innowacyjnych firm farmaceutycznych, a w Europie ok. 40. Kodeks ma charakter ogólnoeuropejski – będzie obowiązywał w 33 państwach.

Kodeks Przejrzystości nie jest wyjątkiem. Podobne regulacje prawne już funkcjonują. W Stanach Zjednoczonych czy Francji są to zapisy ustawowe obowiązujące wszystkie firmy. Komisja Europejska w swoich wytycznych również zachęca państwa członkowskie do zwiększenia przejrzystości, jednak nie na mocy ustaw, ale samoregulacji. Ich przykłady można zobaczyć np. w Holandii czy Wielkiej Brytanii.

W przypadku holenderskiego Kodeksu Przejrzystości mieliśmy już okazję zobaczyć efekty upublicznienia danych osobowych, które miało podobny zakres do dokumentu INFARMY. W Holandii jest centralny rejestr, w którym firmy przedstawiają dane na temat każdego przedstawiciela zawodów medycznych lub organizacji ochrony zdrowia, któremu przekazano min. 500 EUR w skali roku. Wyszukiwanie konkretnych osób w bazie jest możliwe po nazwisku lub numerze wykonywania zawodu. Pierwsze udostępnienie danych, które nastąpiło w marcu 2013 r., spotkało się z umiarkowanym zainteresowaniem. Na stronę z raportem łącznie weszło wtedy ok. 61 000 osób. Później było to kilkaset wejść miesięcznie. Dla społeczeństwa okazał się ważny sam fakt udostępnienia informacji i możliwość sprawdzania ich na bieżąco. W rejestrze znalazło się 2100 przedstawicieli zawodów medycznych. Średnio każdy z nich otrzymał 2000 EUR.

Uważamy, że również w Polsce Kodeks Przejrzystości ma szansę w istotny sposób podnieść standardy współpracy firm ze środowiskiem medycznym. Jest także realną szansą na odbudowanie zaufania opinii publicznej, czyli głównie pacjentów, do tej współpracy.

Kluczową rolę dla powodzenia tej samoregulacji ma dobrowolna zgoda przedstawicieli zawodów medycznych na upublicznienie ich danych osobowych. Kodeks nie jest ustawą, która narzuca odgórnie rozwiązania. Wiedząc, że dotyczy on kwestii wrażliwych, zdecydowaliśmy się na rozłożenie w czasie wdrażania nowych zasad. Chcielibyśmy, aby jego stopniowe wprowadzanie opierało na dialogu przede wszystkim ze środowiskiem medycznym, organizacjami pacjentów oraz organizacjami branżowymi i niezależnymi autorytetami z dziedziny etyki. Razem będziemy mogli skuteczniej radzić sobie z nieetycznym zachowaniem oraz walczyć ze szkodliwymi mitami.

Informacje o Kodeksie Przejrzystości i lista firm, które przyjęły Kodeks znajdują się na stronie internetowej www.kodeksprzejrzystosci.pl. Jego europejski wymiar można poznać odwiedzając stronę internetową EFPIA (www.transparency.efpia.eu ).

Paweł Sztwiertnia
Dyrektor Generalny Związku Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA