Pomiar kalcytoniny i prokalcytoniny po stymulacji agonistą receptora cholecystokininy-2/gastryny u pacjentów z zaawansowanym rakiem rdzeniastym tarczycy: wyniki badania GRAN-T-MTC

01.08.2025

Malgorzata Trofimiuk-Müldner, Katica Bajuk Studen, Paola Anna Erba, Luka Lezaic, Clemens Decristoforo, Katja Zaletel, Petra Kolenc, Elwira Przybylik-Mazurek,  Irene Virgolini, Alide C Fröberg, Anna Skalniak, Renata Mikolajczak, Marion de Jong, Bogdan Solnica, Danuta Fedak, Paulina Gaweda, Christine Rangger, Konrad Skorkiewicz, Alicja Hubalewska-Dydejczyk

Streszczenie

Wprowadzenie. Rak rdzeniasty tarczycy (MTC) charakteryzuje się nadekspresją receptorów cholecystokininy-2/gastryny (CCK2R). Istnieją ograniczenia kalcytoniny jako markera nowotworowego w diagnostyce i rokowaniu w przypadku MTC. Prokalcytonina zyskuje znaczenie jako komplementarny marker nowotworowy. Niniejsze badanie to miało na celu ocenę  możliwości pomiaru prokalcytoniny obok oznaczania kalcytoniny po stymulacji agonistą CCK2R u pacjentów z MTC.

Materiał i metody. Obecna analiza była częścią badania translacyjnego GRAN-T-MTC przeprowadzonego w ramach wieloośrodkowego badania klinicznego fazy I u pacjentów z miejscowo zaawansowanym i/lub rozsianym MTC. Pacjentom podawano dożylnie agonistę CCK2R CP04 znakowanego indem-111 ([111In]In-CP04). Pierwsi czterej pacjenci otrzymali małą ilość (10 μg) znacznika, następnie cała grupa otrzymała jego dużą ilość (50 μg). Próbki krwi do pomiarów kalcytoniny i prokalcytoniny pobrano na krótko przed i w 2, 5, 10 i 20 minucie po rozpoczęciu podawania [111In]In-CP04.

Wyniki. Do badania włączono szesnastu pacjentów. Po wstrzyknięciu dużej ilości [111In]In-CP04 mediana maksymalnego wzrostu wynosiła 2,97 (IQR 2,35) pg/ml dla stymulowanej kalcytoniny i 2,01 (IQR 2,07) pg/ml dla stymulowanej prokalcytoniny. Maksymalny stosunek stymulowanej do wyjściowej kalcytoniny wynosił 5,2±4,0 i 4,1±3,8 odpowiednio dla grupy otrzymującej małą i dużą ilość CP04, a maksymalny stosunek stymulowanej do wyjściowej prokalcytoniny wynosił odpowiednio 4,6±5,1 i 2,9±3,1 w grupie otrzymującej małą i dużą ilość znacznika. Stwierdzono istotną korelację liniową między stężeniami kalcytoniny i prokalcytoniny (P <0,001) w każdym punkcie czasowym badania oraz między maksymalnym stosunkiem przyrostu prokalcytoniny a maksymalnym stosunkiem przyrostu kalcytoniny (r = 0,94, P<0,0001). Łagodne, krótkotrwałe działania niepożądane (przemijająca tachykardia, uderzenia gorąca) obserwowano u jednego pacjenta podczas wstrzykiwania małej ilości znacznika, i u dwóch pacjentów podczas wstrzykiwania dużej ilości [111In]In-CP04. Działania niepożądane nie były związane z wyjściowymi stężeniami kalcytoniny lub prokalcytoniny.

Wnioski. Stężenia prokalcytoniny po stymulacji CP04 silnie korelowały ze stężeniami kalcytoniny. Nieznakowany CP04, jeśli byłby dostępny na rynku, może być alternatywnym farmaceutykiem do testów stymulujących u pacjentów z rakiem rdzeniastym, nawet w mniejszych ilościach masowych.  Potrzebne są dalsze badania, w tym na zdrowych osobach kontrolnych, aby udowodnić tę koncepcję i określić progi diagnostyczne.

GRAN-T-MTC finansowano w ramach ERA-NET on Translational Cancer Research (TRANSCAN) First Joint Transnational Call for Proposals 2011 (JTC 2011) on: “Validation of biomarkers for personalised cancer medicine”, przez   Konmisję Europejską (7 Program ramowy), przy współfinansowaniu przez następujące instytucje: Ministerstwo Zdrowia, Włochy; Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Polska; Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań, Niemcy; Austracki Fundusz Naukowy, Austria; Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu, Słowenia; Generalny Sekretariat Badań i Technologii, Ministerstwo Edukacji, Kształcenia Ustawicznego i Religii, Gracja.