Pacjentki z zespołem policystycznych jajników i stłuszczeniową chorobą wątroby związaną z zaburzeniami metabolicznymi – porównanie metod diagnostycznych

31.07.2025

Dagmara Pluta, Maciej Migacz, Klaudia Kochman, Bartosz Krajewski, Michał Holecki, Paweł Madej

Streszczenie

WPROWADZENIE

Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest najczęstszą endokrynopatią kobiet w wieku rozrodczym. Oprócz typowych dla tego zespołu objawów, stosunkowo często występują w nim zaburzenia metaboliczne. Kryteria diagnostyczne stłuszczeniowej choroby wątroby związanej z zaburzeniami metabolicznymi (MASLD) obejmują stłuszczenie wątroby, nadmiar tłuszczu w wątrobie oraz wyniki metod potwierdzających stłuszczenie. Kobiety z PCOS są bardziej narażone na MASLD. Rozpoznanie MASLD w tej grupie kobiet jest istotne, ponieważ odpowiednio wczesne zastosowanie leczenia poprawia parametry wątroby, co wpływa na lepszy przebieg choroby. Biopsja wątroby wciąż pozostaje złotym standardem diagnozy MASLD, jednak ze względu na możliwość wystąpienia poważnych powikłań  preferowane są nieinwazyjne metody przesiewowe.

PROPONOWANE METODY DIAGNOSTYCZNE MAFLD W PCOS

Insulinooporność (IR), przewlekłe zapalenie i hiperandrogenemia są czynnikami przyczyniającymi się do rozwoju MASLD u pacjentek z PCOS. Zaburzenia metabolizmu insuliny w jajnikach kobiet z PCOS powodują wzrost produkcji androgenów. Hiperandrogenizm jest uznawany za kofaktor i niezależny wskaźnik przyczyniający się do MASLD u kobiet z PCOS. Nadmiar androgenów w tej grupie kobiet może stanowić wskazanie do przeprowadzenia testów w kierunku MASLD w celu wczesnego wykrycia trwającego stłuszczenia wątroby.

Kalkulatory takie jak FIB-4, BAAT, FLI są używane do wykrywania zwłóknienia lub stłuszczenia wątroby, co czyni je narzędziami odpowiednimi do przeprowadzenia badań przesiewowych pacjentek z PCOS, tym bardziej jeśli celem jest zapobieganie dalszym konsekwencjom MASLD.

Ocena ultrasonograficzna MASLD i zwłóknienia wątroby jest odpowiednim narzędziem diagnostycznym ze względu na jej nieinwazyjność, niski koszt i wysoką dostępność. Elastografia przejściowa umożliwia wykrycie stłuszczenia wątroby u pacjentek z PCOS z wysoką czułością. Zwłóknienie wątroby nie jest typowym, wczesnym objawem PCOS, dlatego użycie FibroScan może być przydatne jako narzędzie przesiewowe, zwłaszcza u młodych pacjentek.

WNIOSKI

Metody służące do wykrywania zwłóknienia (FibroScan, FIB-4, BAAT) są preferowane jeżeli celem jest wykluczenie zwłóknienia znacznego stopnia. Niestety metody te nie są odpowiednie do różnicowania pomiędzy brakiem a początkowym stadium zwłóknienia, a ich przydatność jest ograniczona w przypadku zapobiegania zwłóknieniu.

Metody służące do wykrywania stłuszczenia (szczególnie TE, FLI jako metoda drugiego wyboru) są w stanie wykryć stłuszczenie wątroby, co czyni je odpowiednimi przesiewowymi narzędziami wśród pacjentek dorosłych i nastoletnich z PCOS, jeżeli celem jest zapobieganie dalszym powikłaniom MAFLD.

Pełna treść publikacji w języku angielskim na łamach Endokrynologii Polskiej »